اعتماد یکی از شاخص های مهم در تعاملات اجتماعی و بین فردی است که برخی بررسی ها حاکی از پایین بودن سطح آن در جامعه است.

به نقل از خبرآنلاین ؛ بسیاری از جامعه شناسان به تاثیر اعتماد بر همبستگی و نظم اجتماعی توجه نشان داده اند. آنها اعتماد را از بالاترین سطوح سیاسی و اقتصادی جامعه تا خردترین روابط فردی مورد بررسی قرار داده اند و تا جایی پیش رفته اند که برخی از آنها مانند آنتونی گیدنز آن را شاکله زندگی فردی و اجتماعی می دانند که بدون آن زندگی پر از نگرانی و اضطراب خواهد بود. اما نتایج بررسی های گوناگونی در ایران نشان از کمرنگ بودن این شاخص مهم اجتماعی دارد که پیامدهایی مثل تاخیر در ازدواج را به دنبال دارد.

به تاخیر افتادن ازدواج در کمبود اعتماد

بسیاری از افراد شرکت کننده در پژوهش های مختلف نبود اعتماد را عامل موثری در بالا رفتن سن ازدواج می دانند.یک گزارش تحقیقاتی در سازمان ملی جوانان در سال 81 نشان داد یکی از موانع ازدواج جوانان از نظر خود آنها نداشتن اعتماد به جنس مخالف عنوان می شود. به نظر آنها میزان تاثیر «نداشتن اعتماد به جنس مخالف» در به تاخیر انداختن ازدواج بالاتر از حد «زیاد» بوده است. همچنین زنان تاثیر این عامل را بیشتر از مردان ارزیابی کرده بودند.

یک تحقیق دیگر در سال 88 نشان می دهد 800 جوان تهرانی میزان اعتمادشان به جنس مخالف را «کم» ارزیابی کرده اند. به گزارش روابط عمومی اداره کل امور جوانان استان تهران، مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی طی این تحقیق 1/24 درصد پاسخگویان میزان آشنایی جوانان جامعه را با روحیات و نیازهای جنس مخالف بسیار زیاد و زیاد و 8/36 درصد کم و بسیار کم ارزیابی کرده اند. 5/50 درصد تأثیر سختگیری های خانواده را در این رابطه در حد بسیار زیاد و زیاد ارزیابی کرده و 4/51 درصد نیز نتیجه تأثیر این ناآشنایی را بر عدم تمایل جوانان به ازدواج و یا تأخیر در آن بسیار زیاد و زیاد دانسته اند.

همچنین 7/41 درصد پاسخگویان میزان اعتماد دختران جوان جامعه به پسران جهت قبول مسئولیت های زندگی مشترک را کم و بسیار کم ارزیابی کرده اند و 2/47 درصد میزان اعتماد پسران به دختران را کم و بسیار کم اعلام کرده اند که در هر دو مورد بالاترین درصدها را به خود اختصاص می داد. این بی اعتمادی با افزایش سطح تحصیلات و سن پاسخگویان بیشتر می شود. 5/70 درصد از پاسخگویان این عامل را بر عدم تمایل و یا افزایش سن ازدواج در بین دختران و پسران بسیار موثر دانستند.

دختران کمتر به پسران اعتماد می کنند

یک پژوهش در دانشگاه الزهرا با مطالعه اعتماد به جنس مخالف در میان جوانان 15 تا 29 ساله شهر تهران با میانگین سنی 21 سال در دو بعد بین شخصی و عام میزان آن را نشان داده است. در این تحقیق دکتر فاطمه جمیلی، دکتر سوسن باستانی و فاطمه نصر اصفهانی با استفاده از 254 پرسشنامه نشان داده اند که میزان اعتماد به جنس مخالف کمتر از متوسط است. یعنی زنان و مردان قابلیت اعتمادپذیری اندکی دارند.

در این پژوهش اعتماد در روابط میان دو جنس در روابط چهره به چهره (اعتماد بین شخصی) و اعتماد بین جوانان دسته های مختلف مردم به طور کلی (اعتماد عام) و میانگین هر دو بررسی شده است. واژه اعتماد به معنای حالت ذهنی و روحی که می توان آن را به صورت حسن ظن فرد نسبت به فرد جنس مخالف تعریف کرد مورد استفاده قرار گرفته است. 48درصد پاسخگویان تحصیلات دانشگاهی داشته، 33درصد دیپلمه و 18.5 درصد پایین تر از دیپلم بودند.

در جدول و نمودار زیر خلاصه ای از وضعیت اعتماد زنان و مردان تهرانی به جنس مخالف را ببینید.

بر اساس این یافته ها، میانگین اعتماد عام، بر روی طیفی از 0 تا 100 نمره، 54.85 است که نشان از اعتماد بیش از متوسط افراد به جنس مخالفشان دارد. میزان این شاخص در میان زنان اندکی بیش از مردان است. بنابراین بر اساس اعتماد تعمیم یافته (اعتماد عام در سطح جامعه و خارج از چهارچوب روابط بین فردی) مردان قابل اعتمادتر تشخیص داده شده اند تا زنان.

اما بر خلاف اعتماد عام، در مقوله اعتماد بین شخصی نمره میانگین کمتر از متوسط است و عدد 48.56 را نشان می دهد. این میزان می گوید اعتماد بین فردی نسبت به جنس مخالف در میان جوانان پایین تر از متوسط است. در این شاخص نمره زنان کمتر از مردان است. یعنی زنان به مردان اعتماد کمتری دارند و در تعاملات روزانه و روابط متقابل بین فردی ترجیح می دهند کمتر به مردان اعتماد داشته باشند.

ترکیب این دو بعد اعتماد (عام و بین شخصی) میانگین کمتر از حد متوسط را نشان می دهد. بر این اساس به طور کلی دو جنس در ارتباط با یکدیگر کمتر از حد متوسط به هم اعتماد می کنند. میانگین نمره آنها 48.97 است. در مجموع نمره زنان چهار نمره پایین تر از متوسط، و نمره مردان یک نمره بالاتر است. یعنی زنان بسیار کمتر از مردان به جنس مخالف خود اعتماد می*کنند.

اعتماد در چه شرایطی افزایش می یابد؟

سایر نتایج این تحقیق نشان می دهد میان احساس نیاز به جنس مخالف و اعتماد رابطه وجود دارد. یعنی می توان انتظار داشت با افزایش نیاز فرد به رابطه با جنس مخالف، اعتماد او به جنس مخالف نیز افزایش پیدا کند. همچنین میان احساس امنیت و اعتماد به جنس مخالف رابطه وجود دارد. افزایش فراغت از ترس و تهدید در جامعه و احساس امنیت نسبت به جنس مخالف، باعث افزایش میزان اعتماد به جنس مخالف می شود. تعهد نیز از عوامل دیگری است که در میزان این اعتماد دخیل است. با افزایش تعهد در روابط با جنس مخالف، اعتماد در دو بعد عام و بین شخصی افزایش پیدا می کند.