تعريف فرار:

فرار از خانه و اقدام به دوري و عدم بازگشت به منزل و ترك اعضاي خانواده، بدون اجازه از والدين يا وصي قانوني خود، در واقع نوعي واكنش نسبت به شرايطي است كه از نظر فرد نامساعد، غيرقابل تحمل و بعضاً تغييرناپذير است. اين عمل معمولاً به عنوان مكانيسم دفاعي به منظور كاهش ناخوشايندي و خلاصي از محرك هاي آزاردهنده و مضر و دستيابي به خواسته هاي موردنظر و عموماً آرزوهاي دور و دراز انجام مي شود

الف) عوامل فردي:

اين دسته از عوامل معطوف به عدم ثبات هيجاني - شناختي و اختلال در سلوك و رفتار است كه به برخي از آنها اشاره مي شود:

شخصيت هاي خودشيفته:

اين سنخ از شخصيت ها تمايل شديدي به خودمحوري دارند و پيوسته به تمجديد و توجه ديگران نيازمندند. اين افراد اغلب با رؤياهايي در مورد مؤفقيت نامحدود و درخشان، قدرت، زيبايي و روابط عشقي آرماني مشغول هستند.

شخصيت هيستريونيك (نمايشي):

نزد اين افراد جلب توجه ديگران اولويت خاصي دارد . دوست دارند با جوش و خروش صحبت كنند. مشخصة بارز آنها بيان اغراق آميز، هيجاني، روابط طوفاني بين فردي، نگرش خودمدارانه و تأثيرپذيري از ديگران است. توجه كافي به درك موقعيت ندارند و تمايل دارند با تعميم عاطفي پاسخ دهند. اين افراد براي آن كه خود را ثابت كنند، هر تجربه اي را حتّي اگر براي آنان گران تمام شود و مشكلاتي را ايجاد نمايد انجام مي دهند.

ب) روابط در خانواده:

خشونت:

فرار از خانه يكي از بازتاب هاي خشونت خانگي است كه به دليل تأثيرات اجتماعي قابل تأمل است. اعمال خشونت هاي رواني - جسمي از سوي اعضاي خانواده، عامل بسيار مهمي در فرار دختران است

تبعيض:

بسياري از والدين آگاهانه و يا ناآگاهانه با تبعيض بين فرزندان، موجب اختلاف بين آنها و دلسردي آنها از زندگي مي شوند.

محدوديت مطلق:

در اين نوع شيوة تربيتي، فرزندان از آزادي و اختيار لازم و متناسب با سن و شرايط خويش محروم اند و بايد نظر والدين را بدون آگاهي از علّت آن انجام دهند و حق اظهارنظر، دخالت يا تصميم گيري را ندارند. در اين خانواده ها به خواسته هاي مادّي - معنوي فرزندان توجهي نمي شود. لذا توانايي و مقاومت آنها درهم مي شكند، و ازهر فرصتي براي عدم پيروي از هنجارهاي خانواده بهره مي برند و در صدد هستند با فرار از خانه، از اين محدوديت ها رهايي يابند.

آزادي مطلق:

همان طور كه عدم توجه به نيازهاي عاطفي فرزندان مي تواند عامل فرار آنان از كانون خانواده باشد، توجه بيش از حد متعارف و در اختيار بودن امكانات فوق حد سنّي فرزند هم مي تواند زمينة مسائلي چون فرار از خانه را ايجاد نمايد.

وقتي كه تمايلات و خواسته هاي فرزندان محقق مي شود، لذا به محض ايجاد مشكلات و بحران ها و فشارهاي زندگي، كه در آن امكان تحقق برخي از آرزوها سلب مي شود و يا در شرايطي كه خواسته هاي فرزند به افراط مي گرايد و والدين با آن مخالفت مي نمايند. فرزند، به دليل تربيت عاطفي (نه تربيت عقلاني) روحية عدم درك منطقي شرايط، نازپروري و كاهش دامنة استقامت، عصيان و طغيان نموده و همين امر موجب دوري او از والدين و اعضاي خانواده مي گردد كه نهايتاً مي تواند زمينة فرار از خانه را فراهم نمايد.

وسايل ارتباط جمعي:

برخي از فيلم ها و سريال هاي تلويزيوني مشوق فرار از خانه است. ترويج روحية استقلال طلبي غيرمنطقي در سنين نوجواني، عدم رعايت احترام به بزرگترها، حتّي نمايش فرار جمعي از جوانان، بدون نمايش صحيح پشيماني و ندامت آنها، مي تواند در شيوع اين پديده ها مؤثر باشد.

نقش رسانه هاي جمعي، به ويژه ماهواره و اينترنت، در رواج بي بندوباري اخلاقي، مقابله با هنجارهاي اجتماعي، عدم پايبندي مذهبي و بلوغ زودرس نوجوانان در مسائل جنسي حائز اهميت است.

مشكلات اقتصادي:

برخي از صاحب نظران مشكلات اقتصادي را علّت عمدة آسيب هاي اجتماعي مي دانند. البته اين به مفهوم نگرش تك عاملي در تبيين انحرافات نمي باشد.

امروزه فشار و مشكلات اقتصادي، احتمال دو شغله بودن و اشتغال نان آوران خانواده در مشاغل كاذب يا غيرمجاز را افزايش داده است. همين مسئله منجر به كم توجهي آنها نسبت به نياز جوانان، رفع مشكلات عاطفي - رواني و تربيت صحيح و شايستة آنها گرديده است.