تعداد بازدید 171

sara

«نیمه پنهان» بر اساس کتاب «بعد از عشق» اثر «فریده گلبو» است. دراین فیلم «میلانی» زنان را در بستر سیاست مورد بررسی قرار می دهد و با جسارت از موضوعاتی سخن می گوید که در عصر حاضر شاید کمتر کسی حاضر می شود در باره آن قلم بزند و یا فیلم بسازد. گروههای سیاسی اوایل انقلاب و توجه دانشجویان و جوانان به آنها، چیزی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. از آنجایی که جوانان در هر عصری محتاج هویت یابی و نشان دادن شخصیت خویش هستند، لذا به هر چیزی از جمله یک ایدئولوژی پناه می برند و یا تلاش می کنند به زعم خود مدینه فاضله ای بسازند تا به وسیله آن به آرامش برسند و انرژی خود را در راه دفاع و رسیدن به آن ایدئولوژی و مدینه مصرف کنند. اما اگر آن راه نجات، راهی واقعی نباشد و بیشتر، جوانان را دچار عدم هویت و گم گشتگی کند، آن وقت چاره چیست؟
«نیمه پنهان» به این مشکلات و تجربیات والدین نسل جوان امروز می پردازد و می خواهد واقعیات آن زمان را از زبان آنان بازگو کند. فضای سیاسی ابتدای فیلم، کم کم تبدیل به یک ملودرام عشقی می شود و سیاست فقط در دیالوگها باقی می ماند و نه در حیطه عمل.
ساختاری زنانه و سیاسی داشتن دو رکنی است که «دو زن» و سپس «نیمه پنهان» بر آن استوار است. لایه های بیرونی «نیمه پنهان» نشان از ملودرامی دارد که به تباه شدن زندگی فرشته و دوستانش می پردازد. برعکس «دو زن» که بیشتر روی ضربه پذیری زنان از مردان تأکید داشت؛ در اینجا آسیب پذیری بیشتر از فضای سیاسی ناشی می شود. عشق، زندگی و تحصیل، همه فدای بازیهای سیاسی می گردد. فرشته «دو زن» به خاطر انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاهها و مزاحمتهای یک لات بی سر و پا و تهدیدهای شوهر، مجبور به ترک تحصیل می شود و فرشته «نیمه پنهان» به خاطر فعالیتهای سیاسی از دانشگاه پاکسازی می شود. با این حساب به نظر می رسد باید منتظر فیلمهای بقیه فرشته ها نیز باشیم و ببینیم چه بر سر دیگر فرشته های «میلانی» می آید.
جوانانی که اوایل انقلاب، با توجه به شرایط موجود در اجتماع و دانشگاهها مجبور شدند یا درس را رها کنند و یا در دام گروهها بیفتند و یا اینکه تن به زندان و اعدام بسپارند، کم نیستند و نیمه آشکار این فیلم حکایت چنین جوانانی است.
بیشترین صحنه های فیلم، فلاش بکهایی هستند که طی چند ساعت از ذهن فرشته تراوش کرده اند و در ذهن «خسرو» ماندگار شده اند. «نیمه پنهان» حکایت یک عشق گمشده قدیمی است که ناگهان در زمان حال متجلی شده است. عشقی که در میان تفکرات خام سیاسی جوانان گم شده است. «ماه منیر»ی که قربانی این بازی است و فرشته ای که هنوز هم دارد تاوان این بازی را می دهد.
«نیمه پنهان»، نیمه پنهان زندگی فرشته، «روزبه»، «خسرو» و نیمه پنهان واقعیت فیلم، و زندگی واقعی آدمهاست. نیمه ای از واقعیت که همیشه پشت جهل و ندانسته های ما پنهان است.
از سویی دیگر بحث کهن الگوها و یا صورتهای اساطیری به ذهن متبادر می شود. نیمه پنهان در وجود هر زن و مردی. «آنیموس» و نیمه پنهان مرد در وجود فرشته به او این امکان را می دهد که مانند مردان لباس بپوشد، فکر کند و مبارزه نماید و به مسایل اجتماعی بپردازد و با وجود تمایلش به رفتاری زنانه و خودآرایی، از لطافت و زنانگی دور بماند. «آنیما» و یا همان روان مؤنث در وجود «روزبه» نیز او را از مبارزه دور می کند و به سوی تفکر، عشق و زیبایی رهنمون می شود.
نیمه پنهان غم و شادیها هم وجه دیگر این ماجرا هستند و مهمترین شکل آن در رقص و شادی خسرو با دختر کوچکش نمود پیدا می کند، در حالی که مرد با دخترش شادمانه می چرخد و می رقصد؛ خبر ندارد که فرشته در گوشه ای از تصویر به خاطر خواندن پرونده آن زن بسیار اندوهگین می باشد و نمی داند چطور غمش را با آن فضای شاد و آرام خانه تطبیق دهد.
فرشته هنوز هم در خاطرات گذشته اش زنده است و می اندیشد که چگونه می تواند از آنها رهایی یابد، خاصه آنکه یکی از مسؤولین خشن دانشگاه دوست شوهرش از آب در می آید و او نمی داند که چگونه خودش را بین شوهرش، فرزندانش، پدر و مادرش و تعلقات گذشته و عشق به مردم و میهنش تقسیم کند، مخصوصا جایی که مادرش به او می گوید تو فقط متعلق به خودت نیستی، بلکه متعلق به ما نیز می باشی.
جدای از مفهوم و محتوای فیلم، نمی توان از رنگ و لعاب آن نیز غافل شد. فضاسازی و صحنه پردازی فیلم در آشکار کردن فضای انقلاب و انقلاب فرهنگی وپس از آن قابل قبول است. طراحی لباس نیز چون طراحی صحنه و گریم تا حدی با فضای آن دوران سازگاری دارد، فقط مشکل بر سر گریم «روزبه» است که بعد از گذشت بیست سال، هنوز با همان چهره چندین سال قبل او، مو نمی زند و گویا این اسطوره غم و عشق هرگز پیر نمی شود و پیری و مرگ فقط خاص فرشته و دوستان اوست!
جمع کردن خاطرات بیست سال گذشته چندان هم آسان نیست و نمی توان مو به مو تمامی حوادث را به درستی پرداخت کرد و مرتکب اشتباهی نشد. در واقع نمی توان ادعا کرد که همه چیز درست و به ترتیب بیان می شود و کارگردان عین واقعیت را جزء به جزء به اثرش منتقل کرده است. با این همه شاید برخی فکر می کنند واقعا خود کارگردان در زندگی شخصی اش درگیر چنین احزابی بوده است.
او طی یک مصاحبه می گوید: «ما در یک جامعه نامتعادل مجبور به اولویت بندی هستیم، بنابراین زن برای من اصل نیست بلکه نیمی از جامعه برایم اصل است که به حساب نمی آید و در حال احتضار است.» با این حساب نمی توان دیدگاههای «میلانی» را صرفا سیاسی و یا فیمینیسم بازی پنداشت بلکه باید قبول کرد که او در صدد است از زندگی، افکار و ایده های زنان کشورش سخن بگوید و در مقایسه با دیگر هم قطارانش عقب نماند.

برداشتی آزاد از نوشته مریم بصیری

تعداد بازدید 171 نقد فیلم نیمه پنهان
نویسنده	پیام